کتابها و تالیفات در زمینه بانکداری اسلامی

کتابها و تالیفات در زمینه بانکداری اسلامی 1ـ «بانکداری اسلامی؛ مبانی نظری و تجارب عملی» ج1

سیدعباس موسویان

1400

معرفی کتاب

فصل 1 : مروري بر بانكداري متعارف *

 فصل 2 : تعريف و اصول بنيادين بانكداري اسلامي *

 فصل 3 : ضوابط فقهي عمومي *

 فصل 4 : ضوابط فقهي اختصاصي *

 فصل 5 : مفهوم شناسي ربا و بهره:نقدهايي بر ديدگاه هاي توجيه كننده بهره بانكي *

 فصل 6 : الگوهاي نظري و اجراي بانكداري اسلامي در ايران و ساير كشورها *

 فصل 7 : بانك داري بدون رباي ايران:تحليل تجربه سه دهه اجراي بانكداري منطبق با شريعت *

 فصل 8 : ارزيابي فقهي سپرده ها،تسهيلات،و خدمات بانكي در بانكداري بدون رباي ايران *

 فصل 9 : اعتبار در حساب جاري:ارزيابي راهكارهاي پيشنهادي *

 فصل 10 : كارت اعتباري مرابحه *

 فصل 11 : استهال مطالبات غير جاري *

 فصل 12 : جرمه تاخير تاديه *

 فصل 13 : قيمت گذاري و تعيين نرخ هاي سود *

 فصل 14 : صكوك بانكي:تبديل تسهيلات بانكي به اوراق بهادار *

 فصل 15 : نظارت شرعي بر بانك ها و موسسات مالي اسلامي *

 فصل 16 : مديريت نقدينگي در بانك هاي اسلامي *

 فصل 17 : مديريت ريسك نقدينگي در بانك هاي اسلامي *

 فصل 18 : مديريت ريسك اعتباري در بانك هاي اسلامي *

 فصل 19 : آسيب شناسي عملكرد نظام بانكي كشور از منظر بانكداري اسلامي *

 فصل 20 : شاختار عملياتي مطلوب جهت اجراي بانكداري بدون ربا * 


2ـ «بانکداری اسلامی؛ بانکداری مرکزی و سیاستگذاری پولی و ارزی» ج2

سیدعباس موسویان

1401

معرفی کتاب

فصل 1 : جايگاه،اهداف و وظايف بانك مركزي و تحليل آنها از منظر اقتصاد اسلامي *

 فصل 2 : بازار پول در بانكداري متعارف و امكان سنجي تشكيل بازار پول در چهارچوب اقتصاد اسلامي *

 فصل 3 : موضوع شناسي نقش نرخ بهره در سياست گذاري پولي متعارف و ارائه نرخ سود به عنوان جايگزين *

 فصل 4 : آسيب شناسي تجربه استفاده از ابزارهاي اسلامي براي سياست گذاري پولي در ديگر كشورها *

 فصل 5 : آسيب شناسي تجربه ايران در استفاده از ابزارهاي اسلامي براي سياست گذاري پولي *

 فصل 6 : عمليات بازار باز در بانكداري مركزي متعارف و طراحي ابزارهاي اسلامي جايگزين *

 فصل 7 : سپرده گذاري ذخاير مازاد بانك ها نزد بانك مركزي در بانك هاي متعارف و طراحي شيوه هاي اسلامي  جايگزين *

 فصل 8 : پنجره تنزيل و دريچه هاي اعتباري بانك مركزي در بانكداري متعارف و طراحي شيوه هاي اسلامي جايگزين *

 فصل 9 : بازار بين بانكي در بانكداري مركزي متعارف و طراحي ابزارهاي اسلامي جايگزين *

 فصل 10 : ماهيت و كاربرد اسناد خزانه در بانكداري مركزي متعارف و طراحي مدل هاي عملياتي اسناد خزانه  اسلامي *

 فصل 11 : ماهيت و كاربرد اوراق بهادار ارزي در بانكداري مركزي متعارف و طراحي شيوه هاي اسلامي جايگزين *

 فصل 12 : ماهيت و كاربرد ابزارهاي مشتقه ارزي در بانكداري مركزي متعارف و طراحي شيوه هاي اسلامي جايگزين

 فصل 13 : خلق پول بانك مركزي و شبكه بانكي در بانكداري مركزي متعارف و تحليل آن از منظر اقتصاد اسلامي *

 فصل 14 : تورم در نظام هاي پولي جديد و تحليل جبران كاهش ارزش پول از منظر اسلامي *

 فصل 15 : سازو كار هدايت نرخ بهره سياستي در بانكداري مركزي متعارف و تحليل آن از منظر اقتصاد اسلامي *

 فصل 16 : اتحاد مالكيت در چهارچوب اسلامي و دلالت هاي آن در بازارهاي پول و سرمايه *

 فصل 17 : تحليل قوانين مرتبط با بانك مركزي در نظام حقوقي كشور و ارائه پيشنهاد اصلاحي *

 فصل 18 : نتيجه گيري،توصيه هاي سياستي،و چشم انداز تحقيقات آينده * 


مقدمه ای بر بانکداری بدون ربا در ایران

جواد عبادی، سیدعباس موسویان

1392

معرفی کتاب

کتاب حاضر، حاصل همکاری اداره کل آموزش و توسعه مهارت‌ها و کارگروه بانکداری اسلامی در بانک کشاورزی است. در این کتاب علاوه بر پرداختن به تاریخچه پیدایش بانک و وضعیت بانکداری اسلامی در جهان به نظریه‌های توجیه ربا و حیله‌های فرار از ربا و مقایسه اجمالی بانکداری ربوی و بانکداری بدون ربا و ابزارهای تجهیز و تخصیص منابع در بانکداری بودن ربا اشاره شده و در بخش پایانی آن به مقوله بحث‌برانگیز وجه التزام و جریمه تأخیر تأدیه و ابزارهای سیاست پولی و عملیات بانک مرکزی در الگوی بانکداری بدون ربا پرداخته شده است. هدف اصلی از تدوین این کتاب فراهم نمودن منبعی جامع حاوی مباحث اصولی در مورد بانکداری است.


الگوی بانک‌داری اسلامی

محمدجواد محقق نیا

1394

معرفی کتاب

کتاب الگوی بانک‌داری اسلامی به قلم محمدجواد محقق‌نیا برای دوره کارشناسی ارشد رشته مالیه و بانکداری اسلامی تهیه و تدوین شده است.

تعیین اهداف و ویژگی‌های بانک‌داری اسلامی یکی از موضوعات کلیدی بانک‌داری اسلامی است. زیرا تا هدف و ویژگی‌های بانک‌داری اسلامی برای پژوهشگر مشخص نباشد، وی نمی‌تواند الگوی بانک‌داری اسلامی ارائه نماید. در این کتاب تلاش شده است اهداف بانک‌داری اسلامی در سمت و سوی اهداف کلی نظام اقتصادی و نظام اسلامی، از سیستم بانک‌داری سنتی (ربوی) تفکیک شود. زیرا اسلام به‌عنوان پیکر واحد مورد مطالعه قرار می‌گیرد که نظام اقتصادی جزئی از این پیکر است. بنابراین اهداف بانک‌داری اسلامی باید به‌گونه‌ای مورد مطالعه قرار گیرد که تأمین‌کننده هدف نظام اقتصادی اسلام و بالاتر از آن  اهداف نظام اسلامی باشد.

تفکیک در زمینه ادبیات پولی و بانکی به طور عام به معنای جداسازی مجموعه وظایف بانک از یکدیگر است و به طور خاص به مفهوم جداسازی خدمات بانکی، اعم از ارائه حساب‌های جاری و خدمات مربوط به سیستم پرداخت‌ها از سرمایه‌گذاری و سپرده‌های سرمایه‌گذاری و مدت‌دار است. هم‌اکنون برای بانک‌ها دو وظیفه اصلی متصور است: سپرده‌پذیری و وام‌دهی. در واقع منظور ما از تفکیک، جداسازی این دو وظیفه و قطع ارتبط آن‌ها است؛ به گونه‌ای که سپرده‌های جاری و دیداری بانک‌ها در اعطای تسهیلات بانکی همراه با دریافت سود مورد استفاده قرار نگیرد و منابع مورد نیاز در اعطای تسهیلات از روش‌های دیگر تأمین شود.

کتاب الگوی بانک‌داری اسلامی مشتمل بر چهار بخش اصلی است. در بخش اول، پس از تبیین ویژگی‌های بانکداری اسلامی و مقایسه آن با بانک‌داری در نظام اقتصادی سرمایه‌داری، به کارکردهای بانک در نظام اسلامی اشاره شده و برخی مشکلات پیش‌روی نظام بانک‌داری اسلامی تبیین شده است. در بخش دوم الگوهای موجود بانک‌داری شامل بانک‌داری سرمایه‌گذاری، بانک‌داری توسعه‌ای-تخصصی، بانک‌داری تجاری، بانک‌داری محدود، بانک‌داری جامع و بانک‌داری خرد توضیح داده شده و ضمن تبیین تاریخچه آن‌ها، ویژگی‌ها و حوزه فعالیت هر الگو بررسی شده است.

در بخش سوم، پس از تبیین الگوی کنونی بانک‌داری بدون ربا در ایران، به الگوهای مختلف بانک‌داری اسلامی پرداخته شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از: الگوی وکالت بانک‌داری اسلامی شهید صدر، الگوی بانک‌داری اسلامی شهید بهشتی، الگوی بانک‌داری اخلاقی، الگوی بانک‌داری تخصصی، الگوی فروش خدمات و الگوی تفکیک و ... . سرانجام در بخش چهارم کتاب، الگوهای بانک‌داری اسلامی در کشورهای دیگر مانند امارات، سوریه، پاکستان، عربستان، بحرین، کویت و انگلستان معرفی شده است.


بازار سرمایه اسلامی 1

سیدعباس موسویان

1402

معرفی کتاب

بازار سرمایه اسلامی یکی از زیرنظام های نظام اقتصادی اسلام است و تفاوت ماهوی آن با بازار سرمایه متعارف در این است که هدف ها، اصول، مبانی، ابزارهای تأمین مالی، ابزارهای مشتقه و نهادهای مالی در بازار سرمایه اسلامی، همه در چارچوب تعالیم اقتصادی اسلام طراحی شده اند؛ بنابراین می توان گفت: بازار سرمایه اسلامی محل معامله ابزارهای تأمین مالی، ابزارهای مشتقه و سایر اوراق بهاداری هستند که همه براساس آموزه های اسلامی طراحی شده اند و بازیگران اصلی این بازار نیز نهادهای مالی چون کارگزاران، شرکت ها و صندوق های سرمایه گذاری، شرکت های تأمین سرمایه، بازارگردانان، مؤسسه های رنبه بندی اعتباری، شرکت های پردازش اطلاعات مالی و مشاوران سرمایه گذاری هستند که همه بر اساس هدف ها، اصول و ضوابط اقتصادی اسلام فعالیت مالی می کنند.

کتاب بازار سرمایه اسلامی به قلم سیدعباس موسویان به بررسی اصول و مبانی فقهی و اقتصادی بازار سرمایه اسلامی، بررسی ابزارهای مالی متعارف و بررسی ابزارهای مالی اسلامی(صکوک) می پردازد. در بررسی ابزارهای مالی متعارف به دنبال توضیح مباحث موضوع شناسی، تشریح عملکرد اقتصادی و تبیین احکام فقهی است، اما در بررسی ابزارهای مالی اسلامی(صکوک) به دنبال طراحی مالی ابزار بر اساس فقه اسلامی با تأکید بر فقه امامیه می باشد.

کتاب بازار سرمایه اسلامی علاوه بر مقدمه و نتیجه، سه بخش و بیست و یک فصل به شرح زیر دارد:

*بخش اول: مبانی نظری(فقهی و اقتصادی) بازار سرمایه اسلامی

فصل اول: اصل صحت و لزوم قراردادها از دیدگاه فقه اسلامی

فصل دوم: ضوابط عمومی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی

فصل سوم: ضوابط اختصاصی قراردادهای بازار سرمایه از دیدگاه فقه اسلامی

فصل چهارم: اصول و معیارهای اقتصادی ابزارهای مالی بازار سرمایه اسلامی

*بخش دوم: ابزارهای مالی متعارف(سنتی)

فصل اول: اوراق قرضه

فصل دوم: اوراق سهام عادی

فصل سوم: اوراق سهام ممتاز

فصل چهارم: فروش استقراضی سهام

*بخش سوم: ابزارهای مالی اسلامی(صکوک)

فصل اول: اصول و مبانی ابزارهای مالی اسلامی(صکوک)

فصل دوم: اوراق قرض الحسنه

فصل سوم: اوراق وقف، روشی نوین برای تأمین مالی طرح های عام المنفعه

فصل چهارم: اوراق مرابحه، ابزار مالی کوتاه مدت

فصل پنجم: اوراق سلف، ابزاری مناسب برای تأمین سرمایه کوتاه مدت و مدیریت ریسک

فصل ششم: اوراق اجاره و اجاره به شرط تملیک

فصل هفتم: اوراق جعاله ابزاری کارآمد برای توسعه بخش خدمات

فصل هشتم: اوراق منفعت، ابزاری برای تأمین مالی بخش خدمات

فصل نهم: اوراق استصناع، ابزاری مناسب برای طرح ها و پروژه های عمرانی؛ مثال کاربردی بخش مسکن

فصل دهم: اوراق مشارکت

فصل یازدهم: اوراق مضاربه ابزاری مناسب برای توسعه بخش بازرگانی

فصل دوازدهم: اوراق مزارعه و مساقات؛ ابزار مالی مناسب برای توسعه بخش کشاورزی ایران

فصل سیزدهم: اوراق بهادار(صکوک) بانکی؛ تبدیل تسهیلات بانکی به اوراق بهادار، در بانکداری بدون ربا

کتاب بازار سرمایه اسلامی، نوشته سید عباس موسویان است و در انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده است.


معاملات بانکی از منظر مراجع تقلید

سیدعباس موسویان

1399

معرفی کتاب

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در جامعهٔ ایران رویکردی مضاعف به دین به‌وجود آمد و تلاش شد تا افزون بر رفتارهای فردی، قوانین و مقررات نهادها و مؤسسات اجتماعی نیز بر اساس تعالیم نورانی اسلام تنظیم شود. یکی از این نهادها، که نقش گسترده و مهمی در زندگی مردم دارد، بانک‌ها و مؤسسه‌های اعتباری غیربانکی است که روزانه بیش از ده‌ها هزار معامله در آن‌ها صورت می‌گیرد. برای اصلاح قوانین و مقررات آن‌ها و تصفیهٔ آن‌ها از قوانین ربوی تلاش‌های بسیاری صورت گرفت که مهم‌ترین آن‌ها تصویب قانون عملیات بانکی بدون رباست. این قانون در شهریور سال ۱۳۶۲ به تصویب مجلس شورای اسلامی و متعاقب آن به تأیید شورای محترم نگهبان رسید و عدم مغایرت آن با تعالیم اسلام اعلام گردید. به‌دنبال آن، دستورالعمل‌های اجرایی و آیین‌نامه‌های عملیاتی تهیه و بعد از تصویب در هیئت وزیران، از ابتدای سال ۱۳۶۳ به مرحله اجرا گذاشته شد.

به‌دنبال اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا، سؤالات شرعی بسیاری برای مردم متدین و کارگزاران نظام بانکی مطرح شد که از راه‌های مختلف از مراجع تقلید استفتا شده و می‌شود. هریک از مراجع بزرگوار تقلید، بر اساس مبانی خود، پاسخ آن استفتائات را می‌دهند.

با توجه به نیاز شدید محافل علمی و کارگزاران نظام بانکی و مشتریان بانک‌ها به این استفتائات، لازم بود این احکام به‌صورت یکجا و منظم تدوین شود. کتاب معاملات بانکی از منظر مراجع تقلید در پاسخ به این نیاز تدوین شده است. در این کتاب، فتاوای مراجع بزرگوار تقلید گذشته و کنونی از رساله‌های عملیه (توضیح‌المسائل‌ها) و کتاب‌های استفتائات و دیگر منابع معتبر استخراج شده است.


تجربه بانکداری بدون ربا در ایران

سیدعباس موسویان

1391

معرفی کتاب

«بانکداری و مالی اسلامی» دانش نوپایی است که متفکران بانکداری اسلامی درباره ابعاد گوناگون آن به کاوش پرداخته‌اند. امروزه توسعه این موضوع، افزون بر ابعاد نظری، در مقام عمل و تجربه نیز رشد فراوانی داشته است که خود ضرورت توجه بیشتر به ابعاد و مسائل آن در فضای علمی کشور را آشکار می‌کند. تجربه بانکداری بدون ربا در ایران» به دنبال تبیین بانکداری اسلامی در فضای تجربی و چارچوب‌های رایج ایران است که در آن، مسائل مهمی مانند اصول و ضوابط بایسته انطباق بانکداری با شریعت، نظارت شرعی و غیره بیان شده است.این کتاب با ارائه مبانی نظری بانکداری اسلامی و تجربه اجرای بانکداری بدون ربا در نظام بانکی کشور، اشاره‌های مفیدی به برخی از مباحث بانکی با اهمیت از منظر شرعی دارد. از امتیازهای این اثر، تحلیل‌های عالمانه و معطوف به چالش‌های اجرای بانکداری اسلامـی در سه دهـه گذشته و در نتیجه، ارائـه توصیه‌هـای سیاستی مشخـص به بانک مرکزی، دولت و سایر ذی‌نفعان مرتبـط، به منظور اجرای بهتر قانون عملیات بانکی بدون ربا و ارتقای سطح انطباق با شریعت در فعالیت‌های بانـک‌های کشور است که در مجموع، اطلاعات مفیدی در اختیار خوانندگان خواهد گذاشت.


طرح تحول نظام بانکی

سیدعباس موسویان

1390

معرفی کتاب

این کتاب دارای 3 بخش با عناوین « نقد قانون عملیات بانکی بدون ربا و پیشنهاد قانون جایگزین»، «نقد الگوهای عملیاتی نظام بانکی و پیشنهاد الگوهای مناسب» و «پیوست های علمی تحقیق» است.

در مقدمه این کتاب می خوانیم: «بی تردید، تصویب و اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا، با فاصله اندکی از پیروزی انقلاب اسلامی و حذف ربا از نظام بانکی، کامیابی بزرگی برای طراحان قانون و مسئولان نظام بانکی، شمرده می شود، اما این به معنای پایان کار و رسیدن به قانون کامل و نظام بی نقص نیست.

حال که کشور در آستانه طرح تحول نظام بانکی است، مناسب است قانون عملیات بانکی بدون ربا الگوهای عملیاتی عناصر اصلی نظام بانکی را در جایگاه مهم ترین و اثرگذارترین عرصه های تحول، نقد و بررسی کرده، درباره اصلاح و تکمیل آنها اقدام کنیم.

کتاب طرح تحول نظام بانکی که حاصل مطالعه گروهی متشکل از استادان آشنای با مسائل فقهی، حقوقی و بانکی است، با مطالعه دیدگاه های صاحب نظران و تجربه بیش از سی سال بانکداری بدون ربا در ایران و کشورهای اسلامی دیگر، در حد توان، اشکال ها و نارسایی های مربوط به قانون و الگوهای عملیاتی را شناسایی و به اصلاح آنها پرداخته است و به صورت مشخص به دنبال بررسی مسائل زیر است:

1. نقد و بررسی قانون عملیات بانکی بدون ربا، جهت پیشنهاد قانون جایگزین

2. نقد و بررسی الگوهای عملیاتی نظام بانکی، جهت ارائه اگوهای جایگزین.»


فروش اقساطی در نظام بانکداری بدون ربا

حسن جلالی

1391

معرفی کتاب

این کتاب دارای چهار فصل با عناوین فصل اول کلیات و مفاهیم، فصل دوم احکام و شبهات فقهی بیع مرابحه سفارشی، فصل سوم قرارداد فروش اقساطی و چالشهای فقهی و فصل چهارم قرارداد فروش اقساطی و شروط ضمنی می باشد.


قالب دلخواه شما