پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : شَرُّ الكَسبِ ، كَسبُ الرِّبا .
بدترين كسب ، كسب رباسْت . ( الأمالي للصدوق : ۵۷۷/۷۸۸ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : إنّ اللّه َ عزّ و جلّ لَعَنَ آكِلَ الرِّبا و مُوكِلَهُ و كاتِبَهُ و شاهِدَيهِ .
خداوند عزّ و جلّ ربا خوار و ربا دهنده و كاتب و گواهان بر آن را لعنت كرده است . ( الأمالي للصدوق : ۵۱۱/۷۰۷ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : لآخِذُ و المُعطِي سَواءٌ في الرِّبا .
گيرنده و دهنده ربا يكسانند. ( كنز العمّال : ۹۷۶۰ ، ۹۷۸۴ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : لَيَأتِيَنَّ على الناسِ زَمانٌ لا يَبقى أحَدٌ ، إلاّ أكَلَ الربا.
فإن لَم يَأْكُلهُ ، أصابَهُ مِن غُبارِهِ
روزگارى بر مردم فرا رسد كه همه ربا خوار شوند و اگر هم كسى ربا نخورد، گَردِ آن بر دامنش بنشيند . ( سنن أبي داوود : ۳/۲۴۴/۳۳۳۱ )
امام باقر عليه السلام : أخبَثُ المَكاسِبِ ، كَسبُ الرِّبا .
پليدترين كسب ها ، رباسْت . ( الكافي : ۵/۱۴۷/۱۲ )
امام صادق عليه السلام : ثلاثةٌ في حِرزِ اللّه ِ عزّ و جلّ إلى أن يَفرُغَ اللّه ُ مِن الحِسابِ : رجُلٌ لَم يَهُمَّ بِزِنا قَطُّ و رجُلٌ لم يَشُبْ مالَهُ بِرِبا قَطُّ و رجُلٌ لَم يَسْعَ فيهِما قَطُّ .
سه كس در پناه خداوند عزّ و جلّ باشند، تا آن گاه كه خداوند از حسابرسى [ بندگان ] فارغ شود:
مردى كه هرگز گِردِ زنا نگردد، مردى كه مالش را هرگز به ربا آلوده نسازد و مردى كه در اين دو كار هرگز واسطه نشود . ( الخصال : ۱۰۱/۵۵ )
امام رضا عليه السلام : اِعلَم ـ يَرحَمُكَ اللّه ُ ـ أنَّ الرِّبا ، حَرامٌ سُحتٌ مِن الكبائرِ و ممّا قد وَعَدَ اللّه ُ علَيهِ النارَ ؛ فَنَعُوذُ بِاللّه ِ مِنها و هُو مُحَرَّمٌ على لِسانِ كُلِّ نَبيٍّ و في كُلِّ كتابٍ .
خدايت رحمت كناد! بدان كه ربا ، حرام و از گناهان كبيره است و خداوند بر آن وعده آتش داده است ؛ پناه مى بريم به خداوند از ربا . ربا را همه پيامبران و همه كتابهاى آسمانى حرام كرده اند . ( الفقه المنسوب للإمام الرِّضا : ۲۵۶ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : يَقومُ آكِلُ الرِّبا مِن قَبرِهِ ، مَكتوبٌ بينَ عَينَيهِ : لا حُجَّةَ لَهُ عندَ اللّه ِ .
آن گاه كه ربا خوار سر از قبر خود بر دارد ، بر پيشانى او نوشته باشد : نزد خدا حجّتى ندارد . ( كنز العمّال : ۴۳۹۵۸ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : مَن أكَلَ الرِّبا ، مَلأَ اللّه ُ عزّ و جلّ بَطنَهُ مِن نارِ جَهَنَّمَ بقَدرِ ما أكَلَ و إنِ اكتَسَـبَ مِنهُ مالاً ، لا يَقبَلُ اللّه ُ تعالى مِنهُ شيـئا مِن عَمَلِهِ و لَم يَزَلْ في لَعنةِ اللّه ِ و الملائكةِ ، ما كانَ عِندَهُ مِنهُ قِيراطٌ (واحِدٌ).
هر كه ربا بخورد، خداوند عزّ و جلّ به اندازه ربايى كه خورده، شكمش را از آتش دوزخ پُر كند و اگر از طريق ربا، مالى به دست آورَد ، خداوند متعال هيچ عمل او را نپذيرد و تا زمانى كه قيراطى از مال ربا نزدش باشد ، پيوسته خداوند و فرشتگان او را نفرين كنند . ( ثواب الأعمال : ۳۳۶/۱ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله ـ درباره آيه « روزى كه در صور دميده شود و شما فوج فوج بياييد » ( النبأ : ۱۸ ) ـ فرمود : يُحشَرُ عَشرَةُ أصنافٍ مِن اُمَّتِي أشْتاتا قَد مَيَّزَهُمُ اللّه ُ مِنَ المسلمينَ ··· و بَعضُهُم مُنَكَّسُونَ ؛ أرجُلُهم مِن فَوقُ و وجوهُهُم مِن تَحتُ ثُمّ يُسحَبُونَ علَيها ··· و أمّا المُنَكَّسُونَ على رُؤوسِهِم ، فَآكِلَةُ الرِّبا
ده گروه از امّت من به صورت پراكنده محشور مى شوند كه خداوند آنها را از ساير مسلمانان متمايز كرده است . .
بعضى از آنها در حالى كه پاهايشان به سمت بالا و سرهايشان رو به پايين است كشان كشان بُرده مى شوند . . . آنهايى كه نگونسارند ، همان ربا خواران هستند . ( مجمع البيان : ۱۰/۶۴۲ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : أتَيتُ ليلةَ اُسرِيَ بِي على قَومٍ بُطونُهُم كالبيوتِ فيها الحَيّاتُ تُرى مِن خارجِ بُطونِهِم. فقلتُ : مَن هؤلاءِ يا جَبرئيلُ ؟! قالَ : هؤلاءِ أكَلَةُ الرِّبا .
شبى كه به معراج رفتم ،بر مردمى گذشتم كه شكمهايشان چون خانه اى بود و در آنها مارهايى وجود داشت كه از بيرون شكمهايشان ديده مى شد . پرسيدم : اى جبرئيل ! اينها كيستند ؟گفت : اينان ربا خوارانند . ( كنز العمّال : ۳۱۸۵۷ )
مستدرك الوسائل : عن رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله أنّهُ ، رَأى ليلةَ اُسرِيَ بهِ رِجالاً بُطُونُهُم كالبيتِ الطَّحِمِ و هُم عَلى سابِلةِ آلِ فِرعَونَ ؛ فإذا أحَسُّوا بِهِم قاموا لِيَعتَزِلُوا عن طريقَتِهِم ، فَمالَ بكُلِّ واحِدٍ مِنهُم بَطنُهُ فَيَسقُطُ حتّى يَطَأَهُم آلُ فِرعَونَ مُقبِلِينَ و مُدبِرِينَ . فقلتُ لِجَبرئيلَ : مَن هؤلاءِ ؟ قالَ : أكَلَةُ الرِّبا .
از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله نقل شده است كه ، در شب معراج مردانى را ديد كه شكمهايى مانند اتاقى مملوّ دارند و سرِ راهِ آل فرعون نشسته اند ؛ و چون متوجّه شدند كه آل فرعون مى آيند برخاستند تا از سر راه آنان كنار روند ، اما شكم بزرگشان آنها را به يك طرف مى كشاند و مى افتادند و آل فرعون از روى آنها رفت و آمد مى كردند . به جبرئيل گفتم : اينها كيستند؟ گفت : ربا خواران . ( مستدرك الوسائل : ۱۳/۳۳۲/ ۱۵۵۰۸، و انظر تفسير القرطبي : ۳/ ۳۵۵ )
امام صادق عليه السلام : قالَ رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله : لَمّا اُسرِيَ بِي إلى السماءِ ، رَأيتُ قَوما يُريدُ أحَدُهُم أن يَقومَ ، فلا يَقدِرُ أن يَقومَ مِن عِظَمِ بَطنِهِ . فقلتُ : مَن هؤلاءِ يا جَبرئيلُ ؟! قال : هؤلاءِ الذينَ يَأكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إلاّ كما يَقومُ الذي يَتَخَبَّطُهُ الشيطانُ مِن المَسِّ .
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود : آن شب كه به آسمان برده شدم ، گروهى را ديدم كه يكى از آنها مى خواست از جاى خود برخيزد، اما از بس شكمش بزرگ بود نمى توانست بلند شود . پرسيدم : اى جبرئيل ! اينها چه كسانى هستند؟ گفت : اينان ربا خوارانند كه از جاى خود مانند كسى بر مى خيزند كه شيطان آشفته سرشان كرده است . ( تفسير القمّي : ۱/۹۳ )
امام صادق عليه السلام : آكِلُ الرِّبا لا يَخرُجُ مِنَ الدنيا ، حتّى يَتَخَبَّطَهُ الشيطانُ .
ربا خوار از دنيا نرود ، تا آن كه شيطان آشفته سرشان كند . ( تفسير العيّاشي : ۱/۱۵۲/۵۰۳ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : الرِّبا ثلاثةٌ و سَبعونَ بابا أيسَـرُها ، مِثلُ أن يَنكِحَ الرَّجُـلُ اُمَّـهُ و إنَّ أرْبى الرِّبا عِرضُ الرَّجُلِ المسلمِ .
ربا، هفتاد و سه در دارد كه كوچكترين آن ، مثل اين است كه انسان با مادر خود هم بستر شود و همانا بدترين ربا [ ريختن ] ، آبروى انسان مسلمان است . ( كنز العمّال : ۹۷۵۴ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : الرِّبا ثلاثـةٌ و سَـبعونَ بابا و الشِّـركُ مِثلُ ذلكَ .
ربا هفتاد و سه دروازه دارد و شرك نيز چنين است . ( كنز العمّال : ۹۷۷۲ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : الرِّبا سَبعونَ حُوبا و أيسَرُها كَنِكاحِ الرَّجُلِ اُمَّهُ .
ربا هفتاد گناه دارد كه كمترين آن مانند نزديكى انسان با مادر خويش است . ( كنز العمّال : ۹۷۷۳ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَ اللّه ِ عزّ و جلّ مِن سَبعينَ زَنيةً كلّها بِذاتِ مَحرمٍ في بيتِ اللّه ِ الحـرامِ .
يك درهم ربا نزد خداوند عزّ و جلّ بدتر از هفتاد بار زنا كردن است كه همه آنها با محارم و در خانه خدا باشد .
( كتاب من لا يحضره الفقيه : ۴/۳۶۷/۵۷۶۲ )
امام باقر عليه السلام : دِرهَمُ ربا أعظَمُ عِندَ اللّه ِ مِن أربَعينَ زَنيةً .
يك درهم ربا نزد خداوند بدتر از چهل بار زنا كردن است . ( بحار الأنوار : ۱۰۳/۱۱۶/۶ )
امام باقر عليه السلام : إنّما حَرَّمَ اللّه ُ عزّ و جلّ الرِّبا ، لِئلاّ يَذهَبَ المَعروفُ .
خداوند عزّ و جلّ ربا را حرام فرمود ، تا احسان كردن از بين نرود . ( وسائل الشيعة : ۱۲/۴۲۵/۱۰ )
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به سؤال از علّت تحريم ربا ـ فرمود : لئلاّ يَتَمانَعَ الناسُ المَعـروفَ .
تا اين كه مردم از احسان كردن به يكديگر دريغ نورزند . ( بحار الأنوار : ۷۸/۲۰۱/۳۲ )
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش هشام بن حكم از علّت تحريم ربا ـ فرمود : إنّهُ لَو كانَ الرِّبا حلالاً ، لَتَرَكَ الناسُ التِّجاراتِ و ما يَحتاجونَ إلَيهِ ؛ فحَرَّمَ اللّه ُ الرِّبا لتَفِرَّ الناسُ عنِ الحرامِ إلى التِّجاراتِ و إلى البَيعِ و الشِّراءِ فَيَتَّصِلَ ذلكَ بَينَهُم في القَرضِ .
اگر ربا حلال بود ، مردم كار تجارت و كسب ما يحتاج خود را رها مى كردند ؛ پس خداوند ربا را حرام فرمود تا مردم از حرام خوارى دست كشيده به تجارت و خريد و فروش روى آورند و به يكديگر قرض دهند . ( في وسائل الشيعة (۱۲/۴۲۴/۸) : « لِتنفر الناس من الحرام إلى الحلال و إلى التجارات من البيع و الشراء ؛ فيبقى ذلك بينهم في القرض » -
بحار الأنوار ۱۰۳/۱۱۹/۲۴ )
امام رضا عليه السلام ـ درباره علّت تحريم ربا ـ فرمود : علّةُ تحريمِ الرِّبا : إنّما نَهَى اللّه ُ عزّ و جلّ عَنهُ ؛ لِما فيهِ مِن فسادِ الأموالِ ؛ لِأنّ الإنسانَ إذا اشتَرى الدِّرهَمَ بالدِّرهَمَينِ ، كانَ ثَمَنُ الدِّرهَمِ دِرهَما و ثَمَنُ الآخَرِ باطِلاً ؛ فَبَيْعُ الرِّبا و شِـراؤهُ وَكْـسٌ على كلِّ حالٍ على المُشتَرِي و على البائعِ ؛ فَحَظَرَ اللّه ُ تبارَكَ و تعالى على العِبادِ الرِّبا لِعِلِّةِ فَسادِ الأموالِ .
خداوند عزّ و جلّ ربا را حرام فرمود ؛ چون مايه بر باد رفتن اموال مى شود ؛ زيرا وقتى انسان يك درهم را به دو درهم بخرد، بهاى آن درهم [كه خريده ] يك درهم است و درهم ديگر [كه داده ] بيهوده و بيجاست ؛ پس خريد و فروش ربوى در هر حال موجب نقصان و زيان براى خريدار و فروشنده است ؛ بنا بر اين خداوند تبارك و تعالى ربا خوارى را بر بندگان ممنوع ساخت ؛ چون مايه تباه شدن اموال مى گردد . ( بحار الأنوار : ۱۰۳/۱۱۹/۲۳ ، انظر تمام الحديث )
امام على عليه السلام : مَعاشِرَ الناسِ ! الفِقهَ ثُمَّ المَتجَرَ . و اللّه ِ ، لَلرِّبا في هذِهِ الاُمَّةِ أخفى من دَبِيبِ النَّملِ عَلى الصَّفا.
اى مردم! ابتدا احكام ، سپس تجارت . به خدا قسم كه ، ربا در ميان اين امّت، نا پيداتر از حركت مورچه بر روى تخته سنگ سياه است . ( بحار الأنوار : ۱۰۳/ ۱۱۷/۱۶ )
امام على عليه السلام : مَنِ اتَّجَرَ بغَيرِ فِقهٍ ، فَقَدِ ارتَطَمَ في الرِّبا .
آن كه بدون دانستن احكام دين سوداگرى كند ، به ورطه ربا افتد . ( نهج البلاغة : الحكمة ۴۴۷ )
امام على عليه السلام : مَن لَم يَتَفَقَّهْ في دِينِهِ ثُمّ اتَّجَرَ ، ارتَطَمَ في الرِّبا ، ثُمّ ارتَطَمَ .
كسى كه احكام دين خود را نداند و دست به سوداگرى زند ، بارها و بارها گرفتار ربا شود . ( بحار الأنوار : ۱۰۳/۱۱۸/۱۷ )
امام على عليه السلام : لَمّا أنزَلَ اللّه ُ سبحانَهُ قولَهُ « الم * أ حَسِبَ الناسُ أنْ يُتْرَكُوا اَن يَقولوا آمَنّا وَ هُم لا يَفتنون » ( العنكبوت : ۱ و ۲ ) عَلِمتُ أنَّ الفِتنَةَ لا تَنزِلُ بِنا و رسولُ اللّه ِ صلى الله عليه و آله بَينَ أظهُرِنا . فقلتُ : يا رسولَ اللّه ِ ! ما هذهِ الفِتنَةُ ···؟ قال : يا عليُّ ! إنّ القَومَ سَيُفتَنُونَ بأموالِهِم و يَمُنُّونَ بِدِينِهم على رَبِّهِم و يَتَمَنَّونَ رَحمَتَهُ و يَأمَنُونَ سَطوَتَهُ و يَستَحِلُّونَ حَرامَهُ بالشُّبُهاتِ الكاذِبَةِ و الأهواءِ الساهِيَةِ . فَيَستَحِلُّونَ الخمرَ بالنَّبيذِ و السُّحتَ بالهَدِيَّةِ و الرِّبا بالبَيعِ .
چون خداى سبحان آيه « الف ، لام ، ميم . آيا مردم پندارند كه رها مى شوند و آزمايش نمى شوند؟ » را نازل فرمود ، دانستم كه تا رسول خدا صلى الله عليه و آله در ميان ماست، گرفتار آن آزمايش نخواهيم شد . پس ، عرض كردم : اى رسول خدا ! اين آزمايش چيست؟ . . فرمود : اى على! مسلمانان به وسيله اموالشان آزمايش خواهند شد و به خاطر دينشان بر خدايشان منّت مى نهند و آرزوى رحمت او را مى كنند و خود را از خشم او در امان مى دانند و با شب اى دروغين و خواهشهاى غفلت زا، حرام او را حلال مى گردانند . شراب را به نام آب انگور يا خرما حلال شمرده، مى نوشند و حرام را به نام هديه و ربا را به نام بيع مى گيرند . ( نهج البلاغة : الخطبة ۱۵۶ )
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به اين سؤال كه گاه مى بينيم كه مردى ربا مى خورد و مال و ثروتش هم زياد مى شود ـ فرمود : يَمحَقُ اللّه ُ دِينَهُ و إن كانَ مالُهُ يَكثُرُ .
خداوند دين او را مى برد، اگر چه مال و ثروتش زياد شود . ( بحار الأنوار : ۱۰۳/۱۱۷/۱۲ )
امام صادق عليه السلام ـ در پاسخ به مردى كه از آيه « خداوند ربا را مى كاهد [ و بى بركت مى گرداند ] و صدقات را فزونى مى بخشد » ( البقرة : ۲۷۶ ) سؤال كرد و گفت : قد أرى مَن يَأكُلُ الرِّبا يَربُو مالُهُ ـ : فَأيُّ مَحقٍ أمحَقُ مِن دِرهَمِ ربا يَمحَقُ الدِّينَ فإن تابَ مِنهُ ذَهَبَ مالُهُ و افتَقَرَ .
گاه فردى را مشاهده مى كنم كه ربا مى خورد و با اين حال مال و ثروتش زياد مى شود ـ فرمود : كدام نابودى و بى بركتى بدتر از اين كه يك درهم ربا، دين را نابود كند . اگر توبه كند، ثروتش از دست مى رود و فقير مى شود. ( كتاب من لا يحضره الفقيه : ۳/۲۷۹/۴۰۰۵ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : ألا إنّ أربَى الرِّبا ، شَتمُ الأعراضِ و أشَـدُّ الشَّـتمِ ، الهِجاءُ و الراوِيَةُ ، أحَدُ الشّاتِمَينِ .
بدانيد كه بدترين نوع ربا ، ناسزا گويى به آبرو و حيثيت افراد است و بدترين ناسزاگويى ، هجو كردن است و كسى كه هجو را نقل كند ، نيز يكى از دشنام دهندگان است . ( كنز العمّال : ۸۱۰۵ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : أربَى الرِّبا ، تَفضيلُ المَرءِ على أخِيهِ بالشَّتمِ .
بدترين ربا ، اين است كه انسان در ناسزاگويى بر برادرش فزونى گيرد . ( كنز العمّال : ۸۱۰۶ )
پيامبر خدا صلى الله عليه و آله : إنّ أربَى الرِّبا ، الاستِطالَةُ في عِرضِ المسلمِ بغَيرِ حقٍّ .
بدترين ربا ، دست درازىِ ناحق به آبروى مسلمان است . ( كنز العمّال : ۸۱۰۷ )
امام صادق عليه السلام ـ آنگاه كه به ايشان خبر رسيد مردى ربا مى خورد و اسم آن را «لباء» مى گذارد ـ فرمود: لئن أمكَنَنِي اللّه ُ عزّ و جلّ (مِنهُ) ، لَأضرِبَنَّ عُنُقَهُ .
اگر خداوند عزّ و جلّ مرا بر او چيره گرداند، گردنش را خواهم زد . ( الكافي : ۵/۱۴۷/۱۱ )
مستدرك الوسائل : على بن ابراهيم در تفسير خود ذيل آيه «اى كسانى كه ايمان آورده ايد! از خدا بترسيد و ربا را هر چه باقى مانده است رها كنيد . . .» مى گويد : فإنّهُ كانَ سببُ نُزولِها أنّهُ لَمّا أنزَلَ اللّه ُ تَعالى : « الَّذِينَ يَأْكُلُونَ الرّبا » ، ـ الآية ـ ، فقامَ خالدُ بنُ الوَليدِ إلى رسولِ اللّه ِ صلى الله عليه و آله فقالَ : يا رسولَ اللّه ِ ! رَبا أبِي في ثَقيفٍ و قد أوصانِي عِندَ مَوتِهِ بأخذِهِ . فَأنزَلَ اللّه ُ تباركَ و تعالى : « يا أيُّها الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللّه َ و ذَرُوا ما بَقِيَ مِنَ الرِّبوا ···» . قالَ : مَن أخَذَ الرِّبا وَجَبَ علَيهِ القَتلُ
سبب نزول آيه آن بود كه وقتى آيه « كسانى كه ربا مى خورند . . .» نازل شد ، خالد بن وليد به رسول خدا صلى الله عليه و آله عرض كرد : اى رسول خدا! پدرم در ميان ثقيف مالى به ربا داد و موقع مردن به من وصيت كرد كه آن ربا را بگيرم . در اين هنگام خداوند متعال آيه « اى كسانى كه ايمان آورده ايد ! از خدا بترسيد و آنچه از ربا باقى مانده است ، رها كنيد . . .» را نازل فرمود، فرمود : كسى كه ربا بگيرد، كشتنش واجب است . ( البقرة : ۲۷۵- تفسير القمّي : ۱/۹۳ )